آیا نوزادان به ویتامین نیاز دارند؟
در جواب این سوال باید گفت که مگر به توصیه پزشک نیازی به این کار نیست. پزشک میتواند به راحتی از طریق آزمایشهای خون و سایر معاینات تشخیصی تعیین کند که آیا فرزند شما به مقدار کافی ویتامینهای خاص را در بدن خود دارد یا خیر. هر چند کارشناسان عقیده دارند که مکمل آسیبی به کودک نمیرساند. تا زمانی که مکمل ویتامین از مقدار مجاز روزانه بیشتر نشود، مصرف آن توسط نوزاد مشکلی ایجاد نمیکند.
با این حال برخی از کودکان نیاز به ویتامین دارند. بخصوص نوزادانی که ممکن است مشکلات سلامتی داشته باشند که امکان جذب ویتامین بطور موثر در بدن فراهم نشود. این وضعیت بطور شایع در کودکانی که نارس به دنیا آمدهاند مشاهده میشود. گاهی اوقات کودکان بد غذا یا آنهایی که از مادرانی شیر دریافت میکنند که گیاهخوار هستند، ممکن است نیاز به مقداری ویتامین بیشتر داشته باشند.
انواع ویتامینها برای نوزادان
نوع ویتامینهایی که برای فرزند شما مناسب هستند بستگی به مشکل خاص سلامتی آنها دارد. در صورتی که کودک مشکل خاصی نداشته باشد، یک مولتی ویتامین ساده کافی خواهد بود. اما برخی نوزادان نیاز به مصرف مقدار بیشتری از یک ویتامین خاص دارند؛ برای مثال کودکی که وعدههای غذایی گیاهی دریافت میکند ممکن است بیشتر به ویتامینهای B12 و D و نیز ریبوفلاوین و کلسیم نیاز داشته باشد. متداولترین ویتامینهای مکمل برای نوزادان و زمان استفاده از آنها عبارتند از:
ویتامین آ (A)
ویتامین آ باعث افزایش رشد و نمو طبیعی، ترمیم بافتها و استخوانها، سلامت پوست و چشمان و واکنشهای ایمنی بدن میگردد. منابع خوب این ویتامین شامل شیر، پنیر، تخم مرغ و سبزیجات زرد و نارنجی مانند هویج، سیب زمینی شیرین و کدو میباشند.
ویتامین دی
عدم دریافت کافی ویتامین دی میتواند باعث اختلال استخوانی به نام نرمی استخوان شود. از آنجایی که شیر خشک نوزاد دارای ویتامین دی است، نوزادانی که حداقل دو فنجان شیر خشک در روز مینوشند نیازی به ویتامین دی اضافه ندارند.
برخلاف شیر خشک، شیر مادر حاوی ویتامین دی کافی برای نوزاد نمیباشد، اما این واقعیت مشکلی ایجاد نمیکند زیرا این عقیده وجود دارد که نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه میکنند ویتامین دی کافی را از نور خورشید دریافت خواهند کرد. هرچند با توجه به اینکه امروزه اثرات قرارگیری بیش از حد در معرض نور خورشید شناخته شده است و کرم ضد آفتاب بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد، این گمان وجود دارد که قرارگیری در معرض نور خورشید برای نوزادان کافی نخواهد بود. پزشکان توصیه میکنند که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند در دو ماه اول مکمل ویتامین دی دریافت کنند. نیاز به مکملهای ویتامین دی یک موضوع مورد بحث است، بخصوص برای نوزادان با پوست روشن در آب و هوای آفتابی، بنابراین در این خصوص باید با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
DHA و امگا ۳
اسیدهای چرب ضروری برای رشد مغز و چشم مهم هستند. خوشبختانه در صورتی که مادر این مواد را در رژیم غذایی خود داشته باشد، در این صورت نوزاد به مقدار کافی در شیر خود دریافت میکند. شیر خشک نیز دارای این مواد است. مادرانی که به اندازه کافی اسید چرب دریافت نمیکنند بهتر است یک مکمل را در نظر بگیرند تا مطمئن شوند که این مواد به مقدار کافی به فرزندشان میرسد، بخصوص در صورتی که مادر گیاهخوار باشد.
ویتامین ب
خانوادهی ویتامینهای ب یعنی B2، B3، B6 و B12 به متابولیسم، تولید انرژی و گردش خون سالم و سیستمهای عصبی کمک میکنند. منابع خوب این ویتامین شامل گوشت، مرغ، ماهی، آجیل، تخم مرغ، شیر، پنیر، لوبیا و سویا میباشند.
ویتامین B12
ویتامین B12 برای رشد سیستم عصبی و جلوگیری از کم خونی حیاتی است. این ویتامین بطور طبیعی در ماهی، گوشت، تخم مرغ، شیر و فرآوردههای شیر یافت میشود. اگر در حال شیردهی باشید و به اندازه کافی پروتئین حیوانی مصرف نمیکنید، مصرف منظم منابع مطمئن ویتامین B12 مهم است ( چه بصورت مکمل و چه غذاهای غنی شده) تا رژیم غذایی نوزاد نیز شامل مقادیر کافی این ویتامین باشد.
ویتامین C
دریافت ویتامین ث توسط کودک به مقدار کافی از طریق رژیم غذایی ساده است. کودکی که مقادیر زیادی پرتقال، توت فرنگی، کیوی، گوجه فرنگی، فلفل و بروکلی مصرف میکند احتمالاً مقدار ویتامین ث بیشتر از حد کافی در حالت طبیعی دریافت خواهد کرد.
فلوراید
با بیرون آمدن اولین دندانهای کودک زمان مصرف فلوراید است. سعی کنید به فرزند خود آب حاوی فلوراید بدهید، زیرا مکملها میتوانند منجر به ایجاد لکههای دائمی بر روی دندانها شوند. اگر کودک به اندازه کافی فلوراید را از آب مصرفی دریافت نمیکند در این صورت باید برای دریافت مکملهای مناسب با پزشک مشورت کنید.
ویتامین K
نوزادانی که از مادران سالم شیر دریافت میکنند به اندازه کافی ویتامین دریافت خواهند کرد بجز در برخی موارد که ویتامین K و D کافی نیست. شیر انسان دارای مقادیر کمی از ویتامین K است و دستگاه گوارش نابالغ نوزاد ممکن است به اندازه کافی نتواند از ذخایر خود بدن این ویتامین را تولید کند. برای بیشتر نوزادان در هنگام تولد این ویتامین تزریق میشود و به احتمال زیاد دیگر کودک نیازی به ویتامین K اضافه نخواهد داشت.
کلسیم
کلسیم به ایجاد استخوانهای قوی در حین رشد کودک کمک میکند. منابع خوب کلسیم شامل شیر، پنیر، ماست، توفو و آب پرتقال غنی از کلسیم میباشند.
چگونه باید مولتی ویتامین مناسب انتخاب کرد؟
اولین موردی که باید در تهیه مولتی ویتامین در نظر داشت ترکیب تغذیهای آن است. بهترین مولتی ویتامینها شامل تمام ۱۳ ویتامین ضروری و ۱۴ ماده معدنی ضروری هستند که بدن به آنها نیاز دارد. ویتامین A، C و D، کلسیم و آهن بخصوص برای کودک در حال رشد مهم میباشند.
از مولتی ویتامینهایی که شامل رنگها یا طعمدهندهها و شیرین کنندههای مصنوعی هستند برحذر باشید. از ویتامینهای به شکل پاستیل که اغلب از شربت ذرت شیرین تهیه شدهاند پرهیز کنید. قند نه تنها غیر ضروری بوده و برای دندانهای کودک مضر است، بلکه یک پیام گیج کننده را به کودک میفرستد که ویتامینها آبنبات هستند. به دنبال مولتی ویتامینهایی باشید که به جای مواد مصنوعی از غذاهای کامل تهیه شدهاند.
مکملهای ویتامین دی
بیشتر متخصصین اطفال عقیده دارند که تمام کودکان تا جای ممکن از نور مستقیم خورشید دور نگه داشته شوند و در بیرون از خانه از کرم ضد آفتاب استفاده کنند تا از خطرات طولانی مدت ناشی از قرارگیری در معرض نور خورشید که ممکن است در سرطان پوست نقش داشته باشند جلوگیری شود. کرم ضد آفتاب از تولید ویتامین دی توسط پوست جلوگیری میکنید. به همین دلیل جهت دریافت قطرههای مکمل ویتامین دی با متخصص اطفال صحبت کنید.
در حال حاضر توصیه میشود که تمام نوزادان و کودکان باید پس از تولد بطور روزانه یک مقدار حداقل دوز ویتامین دی دریافت کنند.
در صورتی که کودک منحصراً یا تا حدی از شیر مادر تغذیه میکند: دوز توصیه شدهی مکمل ویتامین دی را بطور روزانه و از چند روز اول پس از تولد دریافت میکند. استفاده از مکمل باید تا زمانی که کودک روزانه حداقل یک لیتر شیر کامل دریافت کند، ادامه یابد. شیر کامل نباید تا قبل از ۱۲ ماهگی استفاده شود.
در صورتی که نوزاد از شیر خشک مصرف میکند: تمام شیر خشکها دارای حداقل مقدار توصیه شدهی ویتامین دی هستند؛ بنابراین اگر کودک حداقل ۴ فنجان شیر خشک بنوشد، نیازی به استفاده از مکمل ویتامین دی نخواهد بود. شیر کامل نباید تا قبل از ۱۲ ماهگی استفاده شود.
منبع: سایت دکتر حمید شیخ الاسلامی، متخصص کودکان و فوق تخصص نوزادان