وادار کردن کودک به ترک این عادت بسیار دشوار است. اگر شما نیز فرزند سرسختی دارید که به نظر می‌رسد به هیچ وجه از این عادت دست برنمی‌دارد، در ادامه با ما باشید.

مکیدن انگشت شصت

مکیدن انگشت برای نوزادان تجربه‌ای لذت‌بخش و جدا از مکیدن شیر است که به آرام کردنشان نیز کمک می‌کند. از این عادت گاهی با اصطلاح "مکیدن غیرتغذیه‌ای" نیز یاد می‌شود. برخی نوزادانی را که انگشت خود را نمی‌خورند، می‌توان با استفاده از پستانک آرام یا هیجان‌زده کرد و خواباند. کودکانی که انگشت خود را می‌مکند، می‌توانند نیاز خود به مکیدن را از همان سنین پایین برآورده کنند. این کودکان راحت‌تر به خواب می‌روند، شب‌ها خود را می‌خوابانند و شب‌ها بسیار زودتر از نوزادانی به خواب می‌روند که عادت به مکیدن انگشت شست ندارند.
اما اگر کودک عادت مکیدن انگشتان را به موقع ترک نکند، این عادت تغییراتی دائمی را در شکل فک، بایت و دندان‌ها ایجاد می‌کند و مشکلات گفتاری نیز بروز می‌یابد. در واقع بسیاری از این کودکان به گفتاردرمانی نیز نیاز پیدا می‌کنند. مکیدن انگشت شصت و بقیه انگشتان عادتی طبیعی در دوران نوزادی است که به آرام شدن نوزاد کمک می‌کند، اما پس از 3 سالگی باید کنار گذاشته شود.

علل مکیدن انگشت شصت

علل مکیدن انگشت شصت را می‌توان در دو گروه زیر جای داد:

روانی: برخی متخصصین معتقداند که کودک در زمان احساس ناامنی، تنهایی یا اضطراب شروع به مکیدن انگشت می‌کند و این کار منشأ روانی دارد.
عادتی: مکیدن انگشت شصت گاهی فقط یک عادت است که شاید در ابتدا دلیلی داشته است، اما پس از مدتی تبدیل به یک عادت شده است.

همچنین گفته می‌شود که کودکان به دلایل زیر نیز انگشت خود را می‌مکند:

• گرسنگی
• ترس
• بی‌قراری
• ساکت بودن
• خواب‌آلودگی
• بی‌حوصلگی
• اضطراب

عوارض

مکیدن انگشت شصت در دراز مدت باعث نامرتبی دندان‌ها می‌شود و دندان‌ها را به سمت بیرون حرکت می‌دهد. این اختلال معمولاً پس از کنار گذاشتن عادت مکیدن انگشت خود به خود اصلاح می‌شود. اما اگر مکیدن انگشت برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد، احتمال این که اصلاح عارضه به درمان نیاز پیدا کند، بیشتر می‌شود.
مشکلات گفتاری ناشی از مکیدن انگشت شصت دشواری در گفتن آواهای T و D، نوک زبانی حرف زدن و بیرون آمدن زبان از دهان هنگام حرف زدن را شامل می‌شود.

چه زمانی درمان مکیدن انگشت شصت ضروری می‌شود؟

• چنانچه کودک پس از 4 سالگی به شدت و به طور مرتب به مکیدن انگشت ادامه دهد. پینه روی انگشت شست یکی از نشانه‌های مکیدن شدید است.
• بروز مشکلات گفتاری یا دندانی در اثر مکیدن انگشت شصت
• احساس خجالت کودک یا تمسخر اطرافیان به دلیل مکیدن انگشت شصت

روش‌های درمان

از فن تقویت مثبت بهره بگیرید. اگر کودک از مکیدن انگشت خودداری کرد، او را تشویق کنید و جایزه‌ای کوچک به او بدهید. روی تقویم روزهایی را علامت بزنید، که کودک انگشت را اصلاً به دهان نبرده است.
محرک‌ها را شناسایی کنید. اگر فرزندتان انگشت را در واکنش به استرس می‌مکد، مشکل اصلی را تعیین کنید و سعی کنید فرزندتان را به روش‌هایی مانند در آغوش گرفتن یا گفتن کلمات آرامش‌بخش آرام کنید. همچنین می‌توانید بالش یا عروسک پولیشی به فرزندتان بدهید تا خود را با فشار دادن آن آرام کند.
از یادآورهای ملایم استفاده کنید. اگر فرزندتان انگشتش را بدون فکر کردن می‌مکد و این کار را برای جلب توجه انجام نمی‌دهد، با ملایمت از او بخواهید که این کار را نکند. به کودک اخم نکنید و چشم غره نروید، کودک را دعوا یا تحقیر نکنید. همچنین می‌توانید برای این که کودک در جمع کوچک نشود، از یک علامت رمزی مخصوص، برای مثال حرکت دادن دست، استفاده کنید.
دستکش دست کودک کنید یا انگشت شصت‌اش را با نوار چسب یا پارچه بپوشانید تا به کودک یادآوری کند که نباید انگشت‌اش را بمکد.
ماده بدمزه‌ای را روی انگشت شصت بزنید تا کودک لذتی از مکیدن انگشت نبرد. محصولاتی برای این کار تولید شده است، اما بسیاری از والدین با استفاده از سرکه نیز به موفقیت رسیده‌اند.
Nipit Hand Stopper: این وسیله در اصل نوع پیشرفته‌تری از باند کشی است که اجازه نمی‌دهد آرنج آن‌قدر خم شود که کودک بتواند انگشت را به دهان ببرد. بستن این وسیله آسان‌تر و درآوردن آن سخت‌تر از باند کشی است. بسیاری از والدین فقط با استفاده از این وسیله موفق به ترک عادت فرزندشان می‌شوند و به وسیله دیگری نیاز پیدا نمی‌کنند.
دندانپزشک استفاده از گارد دهانی مخصوص یا وسایل دیگر را در بعضی شرایط توصیه می‌کند.
زمان‌هایی را که کودک گرایش به مکیدن انگشت پیدا می‌کند، پیدا کنید. تماشای تلویزیون و خوابیدن اوقاتی است که کودک به مکیدن انگشت گرایش پیدا می‌کند. پس از شناسایی این زمان‌ها برنامه‌هایی را برای ترک عادت و جلب توجه کودک تدارک ببینید. اگر فرزندتان شب‌ها انگشت را می‌مکد، قبل از خواب جوراب به دستش کنید و جوراب‌ها را با سنجاق قفلی به آستین پیژامه وصل کنید. اگر تماشای تلویزیون زمان مکیدن انگشت است، هر بار که فرزندتان شروع به مکیدن انگشت کرد، 5 یا 10 دقیقه تلویزیون را خاموش کنید.
بستن آرنج با باند کشی: وقتی آرنج را با باند کشی ببندید، کودک نمی‌تواند آرنج را به راحتی خم کند و انگشت را به دهان ببرد. باند را چند بار در ناحیه خمش آرنج بپیچید تا بانداژ ضخیم شود و کودک نتواند آرنج را خم کند. به این ترتیب دست‌ها آزاد می‌ماند و کودک مجبور نیست دستکش را تحمل کند. توصیه می‌کنیم هم آرنج را ببندید و هم ماده‌ای بدمزه روی انگشت بزنید. بستن آرنج به کودک یادآوری می‌کند که نباید انگشت را بمکد. اما اگر فقط انگشت بدمزه باشد، کودک انگشت را بارها به دهان می‌برد و به خاطر بدمزه بودن آن شروع به گریه می‌کند. از طرفی بستن آرنج به تنهایی نیز موثر نخواهد بود.
اگر دیگر هیچ راهی به نظرتان نمی‌رسد، سعی کنید متوجه شوید که آیا فرزندتان از موضوعی مضطرب است یا خیر. تمام روز فرزندتان را تشویق به کنار گذاشتن این عادت کنید. تقویت مثبت را از یاد نبرید.
اگر کاملاً مستاصل شدید و مشکلات گفتاری یا دندانی نیز در فرزندتان بروز یافت، بهتر است به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا درمان لازم با وسایلی مانند بریس ثابت سقف دهان انجام شود.

منبع: سایت دکتر حمید شیخ الاسلامی، متخصص کودکان و فوق تخصص نوزادان