محتویات معده به مری برمی‌گردد. بیماری رفلاکس معده یک نوع جدی‌تر و طولانی‌مدت‌تر از رفلاکس معده (GER) است. هنگامی که اختلالات گوارشی در کودکان بطور مکرر رخ می‌دهند، بهتر است به یک متخصص مراجعه شود.

بیماری رفلاکس معده در کودکان چیست؟

رفلاکس معده زمانی رخ می‌دهد که اسید معده در حین یک وعده غذایی یا پس از آن به مری بازمی‌گردد. مری لوله‌ای است که دهان را به معده متصل می‌کند. دریچه موجود در انتهای مری باز می‌شود تا غذا به پایین برود و بسته می‌شود تا از حرکت اسید به طرف بالا جلوگیری کند. هنگامی که این دریچه در زمان نامناسب باز و بسته شود، موجب بروز علائم بیماری رفلاکس معده می‌گردد.

رفلاکس معده در کودکان و نوجوانان چقدر شایع است؟

رفلاکس گاه به گاه معده در کودکان و نوجوانان در سنین ۲ تا ۱۹ سالگی شایع است و همیشه به این معنی نیست که بیماری رفلاکس معده به مری وجود دارد. تا ۲۵ درصد از کودکان و نوجوانان دارای علائم بیماری رفلاکس معده می‌باشند.

هر کودک ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد. علائم شایع بیماری رفلاکس معده عبارتند از:

• آروغ زدن
• بی‌اشتهایی
• درد شکم
• ایرادگیری در هنگام وعده‌های غذایی
• استفراغ کردن بطور مکرر
• سکسکه
• عق زدن
• احساس خفگی
• سرفه کردن به دفعات
• سرفه‌های ناگهانی در شب

علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• خس خس سینه
• سرماخوردگی به دفعات
• عفونت در گوش
• ضربان سریع در سینه
• گلودرد در هنگام صبح
• مزه ترشی در دهان
• بوی بد دهان
• از بین رفتن یا پوسیدگی مینای دندان

عوارض بیماری رفلاکس معده کودکان

در صورت عدم درمان، بیماری رفلاکس معده کودکان گاهی اوقات می‌تواند موجب عوارض جدی در طول زمان شود، مانند:

• التهاب مری (ازوفاژیت): التهاب مری ممکن است منجر به زخم در پوشش داخلی مری شود.
• تنگی مری یا ازوفاژیت خورنده: تنگی مری زمانی رخ می‌دهد که مری بیش از حد تنگ می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلاتی در بلعیدن شود.
• مشکلات تنفسی: در یک کودک یا نوجوان مبتلا به بیماری رفلاکس معده ممکن است اسید معده به ریه‌ها استنشاق شود. در این صورت اسید معده می‌تواند گلو یا ریه‌ها را تحریک کند و موجب مشکلات تنفسی یا علائمی مانند موارد زیر شود:
• آسم: یک بیماری ریوی طولانی مدت که می‌تواند یک کودک یا نوجوان را نسبت به چیزهایی که به آن‌ها آلرژی دارد، بیش از حد حساس کند.
• احتقان سینه یا مایع اضافی در ریه‌ها
• سرفه خشک و طولانی مدت یا گلودرد
• گرفتگی صدا: از دست رفتن بخشی از صدای کودک یا نوجوان
• لارنژیت: تورم حنجره که می‌تواند منجر به از دست رفتن کوتاه مدت صدا شود.
• ذات‌الریه: عفونت در یک یا هر دو ریه که بطور مکرر رخ می‌دهد.
• خس خس سینه: صدای بلند خس خس سینه که در هنگام تنفس شنیده می‌شود.

تشخیص

متخصص اطفال یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و سابقه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند. آزمایش‌های دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشند:

تصویربرداری با اشعه ایکس از سینه

مجموعه آزمایشات دستگاه گوارش فوقانی یا بلع باریوم: در این تست اعضای موجود در بخش بالایی دستگاه گوارش کودک بررسی می‌شود. مری، معده، بخش ابتدایی روده کوچک (اثنی‌عشر) توسط این آزمایش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند.

اندوسکوپی

مانومتری مری: در این آزمایش قدرت عضلات مری کنترل می‌شود.
کنترل pH: در این آزمایش pH یا میزان اسیدی بودن مری بررسی می‌شود.
بررسی تخلیه معده: این آزمایش به این منظور انجام می‌شود تا مشاهده شود که آیا معده کودک محتویات موجود در خود را به طور مناسب به روده کوچک می‌فرستد.

درمان رفلاکس معده در کودکان

بسته به شدت علائم کودک، ممکن است پزشک تغییراتی را در شیوه زندگی، دارو یا عمل جراحی را توصیه کند.

تغییرات در شیوه زندگی

کمک به یک کودک یا نوجوان برای تغییر در شیوه زندگی می‌تواند علائم بیماری رفلاکس معده را کاهش دهد. کودک باید:

• در صورت لزوم وزن خود را کاهش دهد.
• وعده‌های غذایی کوچک‌تر مصرف کند.
• از غذاهای پرچرب استفاده کند.
• لباس‌های گشاد در اطراف شکم بپوشد. لباس‌های تنگ می‌توانند ناحیه اطراف معده را فشرده کرده و اسید را به مری هدایت کند.
• به مدت سه ساعت پس از وعده‌های غذایی در حالت عمودی بماند و در هنگام نشستن از خم شدن یا دولا شدن پرهیز کند.
• بدنش در هنگام خواب کمی زاویه داشته باشد. موقعیت سر کودک باید با قرار گرفتن بلوک‌هایی در زیر تخت ۱۵ تا۲۰سانتی‌متر بالاتر قرار بگیرد. استفاده از بالش کمکی نمی‌کند.

دارو

اگر کودک دارای علائمی باشد که برطرف نمی‌شوند، باید وی را نزد یک پزشک ببرید. پزشک می‌تواند داروهایی را برای تسکین علائم تجویز کند.
آنتی اسید: پزشکان در ابتدا اغلب آنتی‌اسیدها را برای تسکین رفلاکس معده و سایر علائم خفیف این بیماری تجویز می‌کنند. پزشک به شما خواهد گفت که از کدام آنتی‌اسیدهای بدون نسخه برای فرزند خود استفاده کنید، مانند:

• الکاسلتزر
• مالوکس
• میلانتا
• ریوپان
• رولاید
• بلوکر H2: این دارو میزان تولید اسید را کاهش می‌دهد و موجب تسکین کوتاه مدت یا مبتنی بر تقاضا برای بسیاری از افراد مبتلا به علائم رفلاکس معده می‌شود. همچنین می‌توانند به بهبود مری کمک کنند هرچند به خوبی داروهای دیگر نمی‌باشند.

انواع داروهای بلوکر H2 عبارتند از:

• سایمتدین
• فاموتیدین
• نیزاتیدین
• رانیتیدن

داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPIs): این داروها میزان اسید تولید شده توسط معده را کاهش می‌دهند. همچنین می‌توانند موجب ترمیم پوشش داخلی مری در بیشتر افراد مبتلا به رفلاکس معده شوند. پزشکان اغلب این داروها را برای درمان طولانی مدت بیماری رفلاکس معده تجویز می‌کنند. کودک یا نوجوان باید این داروها را با معده خالی مصرف کند تا اسید معده باعث شود که بطور صحیح عمل کنند. انواع مختلفی از داروهای مهارکننده پمپ پروتون وجود دارند که توسط پزشک تجویز می‌شوند از جمله:

• اسموپرازول
• لانزوپرازول
• آمپرازول
• پنتوپرازول
• رابپرازول
• داروهای پروکینتیک: این داروها می‌توانند به تخلیه سریع‌تر معده کمک کنند.

پروکینتیک‌های تجویزی عبارتند از:

• بتانکول
• متوکلوپرامید
• آنتی‌بیوتیک: آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند اریترومایسین می‌توانند به تخلیه سریع‌تر معده کمک کنند.

جراحی

متخصص گوارش اطفال ممکن است در صورتی که علائم بیماری رفلاکس معده به مری با تغییرات در شیوه زندگی یا مصرف دارو بهبود پیدا نکنند، عمل جراحی را توصیه کند.
فوندوپلیکاسیون متداول‌ترین جراحی برای بیماری رفلاکس معده است.
تکنیک‌های اندوسکوپی، مانند دوخت اندوسکوپی و رادیوفرکوئنسی به کنترل رفلاکس معده در برخی افراد کمک می‌کنند.

تغذیه مناسب رفلاکس گوارشی در کودکان

کودکان مبتلا به رفلاکس گوارشی باید از مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های زیر که موجب بدتر شدن رفلاکس معده می‌شوند پرهیز کنند:

• شکلات
• قهوه
• نعناع
• غذاهای چرب یا تند
• گوجه فرنگی و محصولات گوجه فرنگی
• عدم پرخوری
• پرهیز از سیگار کشیدن یا دود سیگار
• کاهش وزن در صورت چاقی
• پرهیز از غذا خوردن به مدت ۲ تا ۳ ساعت پیش از خواب
• مصرف مقادیر سالم و متعادل از انواع مختلف غذاها برای کودک خوب است. کودکان مبتلا به بیماری ریفلاکس معده باید مواد غذایی متعادل که حاوی سبزیجات و میوه‌جات هستند مصرف کنند.

منبع: سایت دکتر حمید شیخ الاسلامی، متخصص کودکان و فوق تخصص نوزادان