آیا این مطلب برایتان موثر است؟
خون باید در تمام طول عمر به طور مداوم و هموار در بدن شما جریان داشته باشد، اما در زمان بریدگی یا آسیب باید به سرعت خاموش شود تا از نشت آن جلوگیری گردد.
هنگامی که خونریزی متوقف شود، لخته های خون سالم و نجات بخش هستند. اما آن ها همچنین می توانند در مواقعی که مورد نیاز نیستند ایجاد شوند و باعث حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر مشکلات جدی پزشکی شوند. آیا این موضوع را می دانستید؟ آیا روند لخته شدن خون را بلدید؟ علت آن چیست؟ در این مقاله علاوه بر به دست آوردن پاسخ این سوالات، با دارو هایی تاثیر گذار روی انعقاد خون آشنا می شوید.
آیا شما نیز در خطر لخته شدن خون هستید؟
افراد زیر بیشتر در معرض رو به رو شدن با خطر عوارض لخته شدن خون قرار دارند؟
- افراد دارای سن بیش از 60 سال
- افراد سیگاری
- افراد دارای اضافه وزن
- افراد مصرف کننده دارو های ضد بارداری
- افراد دارای مشکلات التهابی مزمن
- افراد دچار به نارسایی احتقانی قلبی
- خانم های باردار
- افراد ناتوان در راه رفتن
- افراد دارای شکستگی به خصوص در اندام های تحتانی
- افراد مبتلا به سیروز
- افراد مبتلا به ففوتر دهلیزی
- افراد با سابقه نشست های بسیار طولانی
- افراد با داشتن سوابق خانوادگی در لخته شدن خون
خون چگونه لخته می شود؟
چرخه زندگی یک لخته خون طبیعی به مجموعه ای از فعل و انفعالات شیمیایی بستگی دارد.
- پلاکت ها یک پلاگین تشکیل می دهند. تکه های کوچکی در خون شما به نام پلاکت توسط محرک هایی که هنگام آسیب رگ خونی آزاد می شوند، روشن می گردند. آن ها به دیوارهای ناحیه و یکدیگر می چسبند، شکل خود را تغییر می دهند و یک پلاگین تشکیل داده که قسمت شکسته را پر کرده تا از نشت خون جلوگیری کند. هنگامی که پلاکت ها فعال می شوند، مواد شیمیایی را نیز برای جذب بیشتر پلاکت ها و سایر سلول ها و شروع مرحله بعدی آزاد می کنند.
- لخته رشد می کند. پروتئین های موجود در خون به نام عوامل انعقادی به یکدیگر سیگنال می دهند که باعث ایجاد واکنش سریع زنجیره ای می شوند. با یک ماده حل شده و در خون شما به رشته های طولانی فیبرین تبدیل می شوند. این ها با پلاکت های موجود در پلاگین در هم پیچیده شده و توری ایجاد می کنند که حتی بیشتر پلاکت ها و سلول ها را به دام می اندازد. لخته بسیار سفت تر و با دوام تر می شود.
- واکنش ها رشد آن را متوقف می کنند. پروتئین های دیگر پروتئین های فاکتور انعقادی اضافی را جبران می کنند تا لخته دورتر از نیاز پخش نشود.
- بدن شما به آرامی آن را تجزیه می کند. با بهبود بافت آسیب دیده، دیگر نیازی به لخته شدن ندارید. رشته های فیبرین سفت حل می شوند و خون شما پلاکت ها و سلول های لخته را پس می گیرند.
علت لخته شدن خون چیست؟
این فرآیند هر زمان که خون جاری با مواد خاصی در پوست شما یا دیواره رگ های خونی تماس پیدا می کند شروع می شود. وقتی آن ها را لمس می کنند، معمولاً به این معنی است که پوست یا دیواره رگ خونی شکسته شده است.
پلاک های کلسترولی مومی که در عروق ایجاد می شوند، این موارد را نیز در خود دارند. اگر پلاک باز شود، روند لخته شدن را آغاز می کند. بیشتر حملات قلبی و سکته مغزی زمانی اتفاق می افتند که پلاکی در قلب یا مغز شما ناگهان می ترکد.
زمانی که خون شما به درستی جریان پیدا نکند، لخته شدن خون نیز ایجاد می شود. اگر در عروق خونی یا قلب شما جمع شود، پلاکت ها بیشتر به هم می چسبند. فیبریلاسیون دهلیزی و ترومبوز ورید عمقی (DVT) دو شرایطی هستند که در آن حرکت آرام خون می تواند باعث مشکلات انعقادی شوند.
داروهای تاثیر گذار روی لخته خون
داروها بر روند انعقاد خون تأثیر می گذارند. برخی از داروها از متصل شدن پلاکت به یکدیگر جلوگیری می کنند تا به هم نچسبند:
- آسپرین
- کلوپیدوگرل (پلاویکس)
- دیپیریدامول (پرسانتین)
- پراسوگرل (کارآمد)
- تیکاگلور (بریلینتا)
- تیکلوپیدین (تیکلید)
داروهایی که رقیق کننده خون نامیده می شوند، ایجاد فاکتورهای انعقادی را برای بدن شما سخت می کند، یا از عملکرد پروتئین ها در فرایند تشکیل لخته جلوگیری می کنند.
- Apixaban (Eliquis)
- دابیگاتران (پراداکسا)
- ادوکسابان (ساوایسا)
- هپارین
- ریواروکسابان (Xarelto)
- وارفارین (کومادین)
داروهای حل کننده لخته مانند آلتپلاز، استرپتوکیناز و تنکتپلاز پروتئین تجزیه کننده رشته های فیبرین را فعال می کنند. گاهی پزشکان آن را به عنوان درمانی برای حمله قلبی یا سکته مغزی تجویز می کنند.
عوارض لخته شدن خون
لخته شدن خون می تواند در هر عروقی از بدن به وجود بیاید. در صورت تجزیه شدن و قرار گرفتن در جریان خون، به ریه، قلب و یا مغز رفته و گاهی اوقات باید گفت که جابه جایی آن می تواند عوارض جدی را ایجاد کند و حملات قلبی و یا سکته مغزی را به دنبال داشته باشد. دیگر عوارض عبارتند از:
-
آمبولی ریه
منظور از آمبولی ریه، این است که خون در یکی از بافت های شش ها و یا شریان های ریوی لخته شده است. این اتفاق می تواند موجب کاهش سطح اکسیژن در خون و آسیب دیدگی قلب و ریه شود. -
نارسایی کلیه
این عارضه در کلیه سبب نارسایی آن می گردد. در این شرایط مواد زائد در کلیه انباشته شده و عوارض دیگری از جمله فشار خون بالا را ایجاد می کنند. -
عوارض بارداری
معمولا لخته خون در دوران بارداری در ورید های لگن و اندام های تحتانی به وجود می آیند. این شرایط می تواند خطر آمبولی ریه، زایمان زودرس و حتی مرگ جنین و مادر را به دنبال داشته باشد. -
ترومبوز وریدی عمقی
این اتفاق زمانی ایجاد می شود که در یک ورید عمقی دست و پا لخته خونی تشکیل می گردد. این شرایط می تواند با نشانه هایی در محل تشکیل آن همراه باشد. در صورت جدا شدن لخته خون، امکان رفتن آن به شش ها و عوارض ریوی وجود دارد.
در چه زمانی با پزشک تماس بگیرم؟
تشخیص دادن لخته خون تنها با تکیه بر علائم کمی دشوار می باشد. معمولا 50 درصد لخته های خونی هیچگونه نشانه های ظاهری ندارند. اگر موارد زیر را دیدید حتما سریعا با پزشک تماس بگیرید:
- تنگی نفس به طور ناگهانی
- فشار روی قفسه سینه
- بروز مشکل در صحبت کردن، نفس کشیدن و حس بویایی
چگونه از بروز این مشکلات جلوگیری کنم؟
اگر موارد زیر را همواره در نظر داشته باشید، می توانید در بسیاری از مواقع مانع از تشکیل لخته خون در شرایط نامناسب شوید:
- اضافه وزن خود را از بین برده و وزنتان را کاهش دهید.
- مصرف سیگار را ترک نمایید.
- رژیم غذایی سرشار از امگا 3 و ویتامین های ضروری برای بدن را داشته باشید.
- ورزش کنید و سعی کنید که دائما در وضعیت نشسته قرار نگیرید.