زمانی که سلول های سرطان بر روی پوشش داخلی معده ایجاد شوند، سرطان معده (Gastric Cancer) ظاهر میشود. در سطح دنیا این سرطان چهارمین عامل پیشتاز سرطان و همچنین سومین عامل پیشتاز موارد مرگ میباشد که از این میان هفت درصد از موارد کلی سرطان و ۹ درصد از موارد مرگ را تشکیل میدهد.
علت بروز سرطان معده
معمول ترین عامل سرطان معده عفونت به وسیله باکتری هلیکوباکتری است که دلیل بیش از ۶۰ درصد از موارد ابتلا به آن میباشد. میکروب هلیکوباکتری سبب زخم معده و ورم معده میشود و این موارد میتوانند زمینه بروز سرطان معده را فراهم آورند. دیگر عوامل معمول سرطان معده مواردی همچون افزایش اسید معده، مصرف غذاهای نمک سود شده و دودی، خوردن ترشی سبزیجات و سیگار کشیدن است. حدود ده درصد از سرطان معده در خانواده ها ایجاد میشود و بین یک تا سه درصد از موارد به دلیل سندرم های ژنتیکی به ارث رسیده از والدین شخص، منتشر شده از وراثت به وجود می آیند. بسیاری از موارد سرطان معده شامل کارسینوم معده هستند. (کارسینوم شامل سرطان هایی است که سازنده پوست (مثل سرطان پوست) یا پوشاننده لایه داخلی اعضا (مثل سرطان ریه) و یا سازنده ی غدد (مانند سرطان پستان هستند.) انواع دیگر این بیماری شامل موارد زیر میشود:
- آدنوکارسینوم یا سرطان غددی در معده که شایع ترین فرم این سرطان است.
- لنفوما که سرطان درگیر کننده سیستم لنفاوی است.
- سارکوما که سرطان بافت همبند مانند عضله، چربی یا عروق خونی است.
- در بسیاری از موارد، سرطان معده طی چندین مرحله، در طول چندین سال پیشرفت میکند. ژاپن و کره جنوبی، دو کشوری هستند که بیشترین تعداد ابتلای به این بیماری در آنها مشاهده شده است.
پسماند های سلول های جنینی در مری و یک سوم فوقانی معده عاملی دیگر برای ابتلا به سرطان معده است. بقایای سلولهای جنینی قابلیت سرطانی شدن را دارند که با بررسی‌ها و تست های تشخیصی معمول، رادیوگرافی و سی تی اسکن قابل شناسایی نیستند.
نشانه های اولیه و علائم سرطان معده
شانه های اولیه و علائم سرطان معده گول زننده و مشابه ناراحتی های گوارشی است به طوریکه افراد سعی دارند با پرهیز غذایی و درمان خودسرانه بهبود پیدا کنند. این نشانه ها شامل موارد زیر است:
- سوزش معده
- درد شکم در ناحیه بالای آن
- تهوع و بی اشتهایی
- احساس خستگی
نشانه های ثانویه:
- کاهش وزن
- زردی پوست
- استفراغ خونی
- علائم مبهم سوء هاضمه مانند آروغ زدن
- دیسفاژی یا همان مشکل بلع غذا و مشاهده خون در مدفوع
- احساس توده در شکم که از علایم دیررس و پیشرفته سرطان معده میباشد
این نوع از سرطان معده ممکن است گسترش یابد و از معده به دیگر اعضای بدن، به خصوص کبد، ریه‌ها، استخوان‌ها، دیواره شکم و گره های لنفاوی سرایت کند. این سرطان ممکن است همراه سرطان هایی مانند سرطان کلیه، سرطان مغز و سرطان پوست نیز دیده شود.
رژیم غذایی مناسب و همینطور ترک سیگار خطر این نوع سرطان را کاهش میدهد. شواهد اولیه ای وجود دارد که درمان باکتری هلیکوباکتری ابتلا به این سرطان را در آینده کم میکند. در صورتی که بیماری در مراحل اولیه درمان گردد، بسیاری از موارد دیگر رفع میشوند.
درمان سرطان معده
درمان سرطان معده شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی و درمان هدفمند. اگر درمان دیر اتفاق بیفتد، مراقبت تسکینی توصیه میشود. عواقب این روند در سطح جهانی اغلب ناچیز و کمتر از ۱۰ درصد نرخ بقای پنج ساله است. این امر بیشتر به خاطر افرادی با نوع پیشرفته این بیماری میباشد. در ایالات متحده نرخ زنده ماندن در دوره ی پنج ساله این بیماری ۲۸ درصد است. در حالی که این میزان در کره جنوبی، بیشتر به خاطر تلاش ها برای غربالگری، بیش از ۶۵ درصد میباشد.
سرطان معده بیشتر در کشورهای آسیای شرقی و اروپای شرقی اتفاق می‌افتد و در مردان دو برابر بیشتر از زنان است. این سرطان در افرادی با گروه خونی A شایعتر است. سرطان معده در مردان پس از سرطان ریه شایعترین سرطان است حال آنکه در زنان سرطان پستان شایعترین سرطان به شمار می آید. به طور معمول افرادی که در دهه پنجم زندگی خود به سر میبرند بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار میگیرند.
روش جدید تشخیص ابتلا به سرطان معده
بتازگی یک گروه بین المللی از محققان با ابداع یک آزمایش جدید تنفسی موفق شدند اولین علائم سرطان مری یا معده را در مدت چند دقیقه تشخیص دهند. گروه بین المللی محققان از کالج سلطنتی لندن، دانشکده پزشکی دانشگاه کیل و آکادمی علوم جمهوری چک در جریان یک مطالعه موفق به ابداع این آزمایش جدید تنفسی شدند. در این روش جدید، با آزمایش تنفسی برخی ترکیبات شیمیایی که فقط در بازدم بیماران مبتلا به سرطان مری و معده وجود دارد، بعد از چند دقیقه سلامت یا وجود بیماری سرطان در مری و معده فرد مشخص میشود.
راه‌های تشخیص سرطان معده
آندوسکوپی و رادیوگرافی معده از راه های تشخیص میباشند. تشخیص سرطان معده معمولاً به وسیله بافت برداری هنگام آندوسکوپی انجام میشود. معمولاً در ادامه تصویربرداری پزشکی صورت میگیرد تا مشخص شود که آیا بیماری به بخش های دیگر بدن سرایت کرده است یا خیر. در زخم های معده احتمال سرطانی شدن وجود دارد از این رو چنانچه زخم معده‌ای پس از ۳ ماه دارو درمانی به درمان پاسخ ندهد اندیکاسیون برای جراحی معده است. افراد با کوچکترین علامت در تغییر وضعیت مزاج، دفع، بی اشتهایی، تهوع و کاهش وزن باید برای بررسی های بیشتر به پزشک متخصص مراجعه کنند.
راه های درمان سرطان معده
در مراحل ابتدایی، جراحی و برداشتن تومور اولیه میتواند موثر باشد. زمانی كه سرطان گسترش یافته باشد میتوان برای جلوگیری از خونریزی های طولانی و انسداد معده از روش جراحی استفاده كرد. شیمی درمانی نیز ممکن است در افرادی كه سرطان در آنها گسترش یافته باشد، استفاده شود و موثر باشد. استفاده از رادیوتراپی بخصوص همراه با شیمی درمانی ممكن است برحسب صلاحدید پزشك استفاده شود. با وجود این كه شانس معالجه این بیماری در مراحل پیشرفته كم است باید توجه داشت كه هیچ كس نمیتواند میزان بهبودی و پاسخ هر فرد را به درمان به طور دقیق پیشبینی كند؛ چرا كه نوع سرطان و نحوه پاسخ بدن به درمان هر فرد به فرد دیگر میتواند متفاوت باشد. در این بین حالات روحی و روانی مناسب میتواند در درمان بسیار موثر باشد.
راه های پیشگیری از سرطان معده
- از كشیدن سیگار خودداری كنید.
- رژیم های غذایی شامل غذاهای دودی، گوشتی و نمك اندود را كمتر مصرف كنید.
- به علائم سوء هاضمه كه بیش از چند روز طول بكشند، توجه كنید.
- رژیم غذایی مغذی و متعادل را استفاده كنید.
- در صورت لزوم آزمایش های سالانه غربالگری را كه توسط پزشک توصیه شده انجام دهید.
- استفاده از ماهی و سبزیجات تازه محتوی ویتامین A و C را كه احتمال ابتلا به این سرطان را کاهش میدهند فراموش نکنید.
- گوشت قرمز را به اندازه مصرف کنید. استفاده از گوشت قرمز بیش از 13 بار در هفته احتمال بروز این سرطان را 2 برابر میكند، بخصوص اگر گوشت به صورت کبابی، پخته شود.
- مصرف نمك و غذاهای سرخ كرده را بسیار محدود كنید و برای پخت غذا از روش‌هایی نظیر بخارپز كردن و پخت در ماكروویو استفاده كنید.
- از مواد غذایی حاوی آنتی‌اكسیدان نظیر كلم بروكلی، هویج و گوجه فرنگی استفاده كنید.
- مصرف پیاز و سیر، خطر ابتلا به این بیماری را كاهش میدهد.