نیاز به توجه ویژه دارد. زندگی زنان با گذشت قرن‌ها تغییرکرده است. در زمان‌های گذشته، زندگی برای اکثر زنان سخت بوده است. گذشته از بیماری‌ها و خطرات زیاد، زنان هنگامی همسر و مادر می‌شدند که اغلب تازه دوران کودکی خودشان را پشت سر گذاشته بودند. بسیاری از زنان تعداد بارداری‌های زیادی داشته، که خواسته یا ناخواسته بود. در گذشته، زایمان خطرناک بود و گاهاً منجر به مرگ مادر می‌شد و بیشتر زنان آنقدر عمر نمی‌کردند که نگران یائسگی یا سنین پیری خود باشند.

انواع بیماری‌های زنان، شناخت و درمان آن‌ها

زنان و زایمان شاخه اصلی علم پزشکی است که در مورد مسائل سلامتی زنان است. مهم است که هر زنی به اطلاعات مرتبط به مسائل سلامتی خود، نه تنها درباره دستگاه تناسلی، بلکه درباره تمام قسمت‌های بدن خود دسترسی داشته باشد.

بهداشت عمومی و سلامتی زنان

اطلاعات معتبری که نه تنها در مورد مشکلاتی مانند اختلالات اشتها، استرس، اعتیاد به الکل، اعتیاد به مواد مخدر و افسردگی است، بلکه در مورد موضوعات اساسی مانند تغذیه مناسب،سلامت قلب و ورزش، برای زنان در دسترس است. به عنوان مثال بسیار سودمند است که یک زن وزن مطلوب خود را حفظ کند. اگر سایز کمر یک زن بیشتر از ۸۹ سانتی‌متر باشد، احتمال اینکه دچار بیماری قلبی، فشار خون بالا و دیابت شود، بیشتر است. خوردن وعده‌های غذایی مناسب، حذف خوراک مختصر بعد از شام و فعالیت فیزیکی روزانه، روش‌های مهمی هستند که به کنترل وزن و کاهش خطرات بیشمار برای سلامتی کمک می‌کنند. از آنجا که دستگاه تناسلی زنان نقش بسیار مهمی در سرتاسر زندگی یک زن ایفا می‌کند، توجه ویژه‌ای را می‌طلبد. دستگاه تناسلی زن شامل رحم، لوله‌های فالوپی، تخمدان‌ها، گردن رحم و دستگاه تناسلی خارجی است. سینه‌ها نیز می‌توانند بخشی از این دستگاه باشد، گرچه از نظر فنی، سینه‌ها بخشی از دستگاه تناسلی نیستند، اما آنها نقش مهمی در بارداری و مادری دارند. گرچه عملکرد اصلی دستگاه تناسلی، باردار شدن و حمل کودک است، سیستم تناسلی زنان سهم عمده‌ای در زن بودن او دارد. به دلیل اینکه دستگاه تناسلی زنان پیچیدگی زیادی دارد، می تواند مشکلات زیادی از عفونت‌های قارچی واژن گرفته تا فیبروئید رحمی یا کیست تخمدان را ایجاد کند. اگر زنی بخواهد تصمیمی آگاهانه در مورد مراقبت‌های بهداشتی خود بگیرد، باید دستگاه تناسلی خود را بشناسد. یک جراحی مهم شایع در زنانی که باردار نیستند، هیسترکتومی است. هیسترکتومی روش جراحی برای برداشتن رحم، اتمام قائدگی و توانایی زن برای باردار شدن است. بیمار لازم است که همه گزینه‌های درمانی خود را بشناسد قبل از اینکه تصمیم بگیرد که هیسترکتومی بهترین راه حل برای مشکل خاص پزشکی او است.

هورمون زنانه

هورمون یک ماده شیمیایی است که از یک بافت ترشح شده و از طریق مایعات بدن منتقل می‌شود، تا بر دیگر بافت‌های بدن اثر بگذارد. در اصل هورمون‌ها پیام رسان‌های شیمیایی هستند. بسیاری از هورمون‌ها بویژه آنها که بر رشد و رفتار اثر می‌گذارند، هم در زنان و هم در مردان وجود دارد. با این وجود، زنان اغلب به گونه‌ای توصیف می‌شوند که تحت تاثیر هورمون‌های خود قرار دارند و مطیع جذر و مد و تغییر هورمون‌های بدن‌ خودهستند. بعضی از هورمون‌ها فقط در زنان وجود دارد. هورمون‌های جنسی که توسط تخمدان تولید می‌شود، نه تنها در رشد، حفظ و ترمیم بافت‌های تناسلی تاثیر دارند، بلکه آنها بر دیگر بافت‌های بدن نیز مانند توده استخوانی اثر می‌گذارند. این مسئله می‌تواند برای زنانی که تلاش می‌کنند چربی بدنی کمتری داشته باشند(مانند ورزشکاران، مدل‌ها و بالرین‌ها) و برای زنانی که اختلالات اشتها دارند، مشکل ایجاد می‌کند. زنانی که چربی بدنی کمی دارند، اغلب مقدار کافی هورمون جنسی تولید نمی‌کنند. از این رو ممکن است دچار اتمام قاعدگی، پوکی استخوان( نازک شدن استخوان ها) شکستگی‌ها، و دیگر مشکلات مشابه با دوران پس از یائسگی شوند. بعد از یائسگی، بدن زن مقدار هورمون زنانه استروژن و پروژسترون کمتری تولید می‌کند. علائم شروع یائسگی می‌تواند برای برخی زنان مشکل آفرین باشد. بسیاری از پزشکان هورمون درمانی (HT, HRT, ERT, ET) را برای رفع علائم یائسگی تجویز می‌کنند، گرچه این درمان باید برای مدت کوتاهی استفاده شود چرا که باعث افزایش حمله قلبی خواهد شد و خطر ابتلا به سرطان سینه به علت هورمون درمانی بیشتر خواهد شد. مشکلات هورمونی برای زنان محدود به مشکلات همراه با هورمون جنسی نیست. به عنوان مثال، بیماری‌های تیروئید شامل پرکاری تیروئید (پرکاری غده تیروئید) و کم کاری تیروئید (کم کاری غده تیروئید) در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است.

بیماری‌هایی که در زنان شایع‌تر است

بسیاری از بیماری‌ها در زنان و مردان بطور مساوی رخ می‌دهد، اما احتمال ابتلا به برخی از بیماری‌ها در زنان بالاتر است. مانند سنگ صفرا که در زنان سه تا چهار برابر شایع‌تر از مردان است. در سردردهای میگرنی که تنها ۶درصد مردان به آن مبتلا می‌شوند، نسبت ابتلا، سه به یک در زنان نسبت به مردان است. بیماری‌های دیگر اغلب در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد، که شامل سندروم روده تحریک پذیر و عفونت‌های دستگاه ادراری است. عفونت‌های دستگاه ادراری شامل، کیست (کیست مثانه) و عفونت کلیه (پیلونفریت) از مشکلات شدید بهداشتی هستند که سلامتی زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بیماری‌های کلیه علت عمده فشار خون بالاست و فشار خون بعد از سن ۵۰ سالگی در زنان شایع‌تر از مردان است. بیماری‌های همچون اختلالات خود ایمنی (مانند ام اس، سندروم سیگرن و لوپوس) در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است. در این بیماری‌ها، سیستم ایمنی به بافت‌های خود بدن حمله می‌کند. پوکی استخوان، بیماری است که در آن حجم استخوان کاهش می‌یابد، که هم در زنان و هم مردان رخ می‌دهد. بطور کلی، اما این بیماری یک تهدید جدی برای سلامتی زنان است. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که از هر دو زن بالای ۵۰ سال، یکی از آنها در طول زندگی خود، دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می‌شود. بعضی از زنان تا سن ۶۵ سالگی تقریباً نیمی از توده اسکلتی خود را از دست می‌دهند. پزشک زنان می‌تواند حجم استخوانی زن را بررسی کرده و روش‌های پیشگیری از دست دادن توده استخوانی را به بیمار ارائه دهد.

سرطان در زنان

سرطان‌های خاصی هستند که در زنان بیشتر رخ می‌دهد. این سرطان‌ها نه تنها شامل اندام‌های زنانه مانند سینه، گردن رحم، رحم و تخمدان است، بلکه شامل پانکراس، روده بزرگ(سرطان کولون) و ریه می‌باشد. سرطان سینه دومین علت عمده مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان است. تحقیقات نشان می‌دهد که هرچه سرطان سینه در زمان تشخیص آن کوچک‌تر باشد، شانس زنده ماندن بیشتر خواهد بود. در حال حاضر ماموگرافی و آزمایشات سینه به عنوان آزمایشات توصیه شده برای تشخیص سرطان سینه است. کشف جهش‌های ژن وراثتی، حداقل به شناسایی برخی از زنانی که بیشتردر معرض ابتلا به سرطان سینه هستند، کمک می‌کند. سرطان کولون، سرطان روده بزرگ است. سرطان روده بزرگ در بیشتر موارد در افراد بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد. زنی که سابقه سرطان سینه ، رحم یا تخمدان دارد، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در او بیشتر است. آزمایشات منظم برای همه زنان بالای ۵۰ سال توصیه می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که خوردن وعده‌های غذایی شامل میوه و سبزیجات و افزودن مکمل‌های غذایی حاوی آنتی اکسیدان می‌تواند نه تنها به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک کند، بلکه خطر ابتلا به دیگر سرطان‌ها را نیز کم می‌کند. سرطان ریه علت اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در میان زنان است. چون استعمال دخانیات علت اصلی سرطان ریه می‌باشد، واضح است که پرهیز از کشیدن سیگار راهی مهم در جلوگیری از این بیماری مرگبار است. قطع مصرف سیگار برای کاهش آسیب‌هایی که به علت سیگار کشیدن به بدن وارد شده، ضروری است و باعث سلامتی بدن در دراز مدت می‌شود.

بیماری‌های متداول دستگاه تناسلی زنان

آندومتریوز

آندومتریوز بیماری است که رحم زنان (ناحیه‌ای که در زمان بارداری کودک در آن رشد می‌کند) را دچار اختلال می‌کند. آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافتی که بطور طبیعی داخل رحم قرار دارد، در جایی دیگر رشد کند. این بافت می‌تواند در تخمدان‌ها، پشت رحم، روی روده‌ها یا روی مثانه رشد کند. این بافت به ندرت در دیگر بخش های بدن رشد می‌کند. این بافت که در محل نامناسب رشد کرده می‌تواند باعث درد و ناباروری و خونریزی شدید قائدگی شود. این درد معمولاً در شکم، کمر یا ناحیه لگن رخ می‌دهد. برخی از زنان هیچ علائمی ندارند و اولین نشانه‌ای که مشخص می‌کند آنها دچار آندرومترویوز هستند زمانی است که باردار نمی‌شوند.

فیبروئید رحمی

فیبروئید رحمی شایع‌ترین تومور غیر سرطانی در زنان در سنین باروری است. فیبروئید از سلول‌های عضلانی و دیگر بافت‌ها تشکیل شده که در داخل یا اطراف دیواره رحم رشد می‌کند.علت فیبروئید ناشناخته است. از عوامل خطر این بیماری اضافه وزن می‌باشد. علائم فیبروئید شامل:

• قائدگی دردناک یا شدید یا خونریزی بین دو قائدگی
• احساس وجود توده‌ای در زیر شکم
• تکرر ادرار
• درد هنگام رابطه جنسی
• درد کمر
• مشکلات تولید مثل مانند ناباروری، تکرار سقط جنین یا زایمان زودرس
اما برخی از زنان هیچ علائمی ندارند. به همین دلیل است که مراجعه به پزشک برای انجام آزمایشات منظم بسیار اهمیت دارد.

سرطان ژﻳﻨﻜﻮﻟﻮژی

مرکز کنترل بیماری‌ها اطلاعاتی را برای زنان و پزشکان ارائه می‌دهد تا آگاهی آنها را نسبت به پنج سرطان ژینکولوژی بالا ببرد. سرطان ژینکولوژی، تمام سرطان‌هایی است که در اندام‌های تناسلی و تولید مثل زنان ایجاد می‌شود. سرطان‌های ژینکولوژی از محلی متفاوت در لگن یک زن شروع شده که ناحیه زیر شکم و در بین استخوان‌های ران است.
• سرطان دهانه رحم از گردن رحم شروع می‌شود که قسمت باریک‌تر و پایین رحم است.
• سرطان تخمدان از تخمدان‌ها شروع می‌شود که در دو طرف رحم قرار دارند.
• سرطان رحم که از رحم شروع می‌شود، اندامی گلابی شکل در قسمت لگن زن که در زمان بارداری ، کودک در آن رشد می‌کند.
• سرطان واژن که در واژن رخ می‌دهد که کانالی لوله مانند و سوراخ است که بین انتهای رحم و بیرون بدن قرار دارد.
• سرطان ولوار که در ناحیه بیرونی اندام تناسلی زنان ایجاد می‌شود.

اچ آی وی یا ایدز

اچ آی وی ویروس نقص ایمنی بدن انسان است. اچ آی وی بر سلول‌های خاصی از سیستم ایمنی (سلول های CD4 نامیده می‌شوند) تاثیر می‌گذارد. با گذشت زمان، اچ آی وی می‌تواند بسیاری از این سلول‌ها را از بین ببرد، و بدن دیگر نمی‌تواند با عفونت مقابله کند. بدن انسان نمی تواند اچ آی وی را از بین ببرد، به این معنی است که وقتی شخص به اچ آی وی مبتلا شد، تا پایان عمر این بیماری را خواهد داشت. تا امروز درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما با استفاده از درمان‌های پزشکی مناسب، می توان این ویروس را کنترل کرد. اچ آی وی ویروسی است که می تواند منجر به سندروم نقص ایمنی یا ایدز (AIDS) شود. ایدز آخرین مرحله از عفونت اچ آی وی است ، و زمانی است که سیستم ایمنی شخص بشدت آسیب دیده است.

اچ آی وی در زنان

زنان معمولاً از طریق رابطه جنسی با مردی که به این ویروس مبتلا است،یا استفاده از سوزن مشترک با شخص دارای این ویروس، به اچ آی وی مبتلا می‌شوند. بویژه زنان نژاد های اقلیت یا قومیت ها و زنان سیاه پوست یا آفریقایی آمریکایی کسانی هستند که بیشتر به این ویروس مبتلا می‌شوند.

زنان باردار

تمام زنان باردار باید وضعیت اچ آی وی خود را بررسی کنند. زنان بارداری که اچ آی وی مثبت هستند می‌توانند با پزشک خود مشورت کرده تا اطمینان حاصل کنند که کودک آنها در طول بارداری، زایمان یا پس از زایمان (در دوران شیردهی) به اچ آی وی مبتلا نمی شود.این امکان وجود دارد که مادر مبتلا به اچ آی وی ، این ویروس را به کودک خود منتقل نکند، بخصوص اگر می داند که وضعیت اچ آی وی او در مراحل اولیه است و مشورت با پزشک خطر ابتلای نوزاد را کاهش می‌دهد.

سیستیت بینابینی

سیستیت بینابینی (IC) یک بیماری مزمن مثانه است که منجر به ناراحتی یا درد مکرر در مثانه یا ناحیه اطراف لگن می‌شود. افراد مبتلا به سیستیت بینابینی دیواره مثانه آنها ملتهب و تحریک شده که باعث زخم و سفت شدن مثانه می‌شود. سیستیت بینابینی می‌تواند در هر کسی رخ دهد؛ با این حال، در زنان شایع‌تر از مردان است. برخی از افراد تعدادی از علائم زیر را دارند یا ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند:

• ناراحتی و درد خفیف شکمی یا لگن
• تکرر ادرار
• احساس نیاز فوری به تخلیه ادرار
• احساس فشار در شکم یا لگن
• درد و التهاب
• درد شدید در مثانه یا ناحیه لگن
• درد شدید زیر شکم که با پر یا خالی شدن مثانه تشدید می‌شود.
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)هنگامی رخ می‌دهد که تخمدان زن یا غدد فوق کلیه بیش از حد نرمال هورمون مردانه تولید می‌کند. یکی از مشکلات ناشی از آن، ایجاد کیست (کیسه های پر شده از مایع) در تخمدان‌ها است. زنانی که چاق هستند بیشتر در معرض ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک قرار دارند. زنانی که دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، خطر ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی در آنها بیشتر است. علائم این بیماری شامل:

• ناباروری
• درد لگن
• رشد موهای زائد در صورت، سینه، شکم، انگشت شست یا انگشتان پا
• طاسی یا کم پشت شدن موها
• آکنه، پوست چرب یا شوره سر
• تکه های ضخیم قهوه ای یا تیره پوست

بیماری‌های مقاربتی (STDs)

بیماری‌های مقاربتی عفونت‌هایی هستند که هنگام رابطه جنسی با کسی که این عفونت‌ها را دارد، به شما سرایت می‌کند. علت عفونت‌های مقاربتی باکتری، انگل‌ها و ویروس‌ها هستند. بیش از ۲۰ نوع بیماری مقاربتی وجود دارد. اطلاعات بیشتر درباره بیماری‌های مقاربتی زنان را می‌توانید از مقالات مرکز کنترل بیماری‌ها کسب کنید. اکثر بیماری‌های مقاربتی هم مردان و هم زنان را مبتلا می‌کند، اما در بیشتر موارد مشکلات سلامتی که ایجاد می‌کنند، در زنان بسیار شدیدتر است. اگر یک زن باردار دچار بیماری مقاربتی شود، می تواند مشکلات سلامتی جدی برای کودک بوجود آورد. اگر شما دچار بیماری مقاربتی ناشی از باکتری یا انگل‌ها شدید، پزشک می‌تواند این بیماری را با تجویز آنتی بیوتیک یا دیگر داروها درمان کند. اگر علت بیماری مقاربتی شما ویروس باشد، هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما داروهای ضد ویروس می‌تواند به کنترل علائم این بیماری کمک کند. گاهی اوقات داروها می تواند بیماری را تحت کنترل در آورند. استفاده درست از کاندوم لاتکس تا حد زیادی خطر ابتلا یا گسترش بیماری‌های مقاربتی را کاهش داده، اما بطور کامل برطرف نمی‌کند.

مشکلات واژن

مشکلات واژن یکی از شایع‌ترین علت‌هایی است که باعث مراجعه زنان به پزشک می‌شود. علائم این مشکلات شامل موارد زیر است:

• خارش
• سوزش
• درد
• خونریزی غیرطبیعی
• ترشح
یکی از این مشکلات واژینیت، یا التهاب واژن است. مشکلات دیگر که بر واژن اثر می‌گذارد شامل، بیماری ‌ای مقاربتی زنان، سرطان واژن و سرطان ولوار است. درمان مشکلات واژن به علت آن بستگی دارد.

منبع: سایت دکتر سولماز محمدی، متخصص زنان، زایمان و نازایی