پر کردن دندان درمانی است که قرن‌هاست به منظور جلوگیری از کشیدن دندان و برای حفظ ساختار دندان پوسیده انجام می‌شود. پر کردن دندان یکی از پرکاربردترین درمان‌های دندانپزشکی برای بازسازی دندان آسیب دیده در سراسر جهان است.

پیشگیری از پوسیدگی دندان

اگر نکات زير را رعايت کنيد به نحو مؤثری خطر ايجاد پوسيدگی را در دندان‌های خود کاهش می‌دهيد:
• دو بار در روز با خميردندان فلورايددار، دندان‌هايتان را مسواک بزنيد.
• يک بار در روز دندان‌هايتان را نخ بکشيد.
• از رژيم غذایی متعادل پيروی کنيد.
• به طور منظم به دندانپزشکی مراجعه کنید.

تشخیص ضرورت ترمیم دندان

فقط دندانپزشک می‌تواند پوسیدگی دندان و لزوم پر کردن آن را تشخیص دهد. دندانپزشک با آیینه دندانپزشکی سطوح هر دندان را به دقت معاینه می‌کند و هر گونه مورد غیرطبیعی را با وسایل مخصوص بررسی می‌کند. دندانپزشک در صورت لزوم از تمام دهان یا بخشی از آن عکس می‌گیرد. دندانپزشک درمان مناسب را با توجه به شدت آسیب ناشی از پوسیدگی انتخاب می‌کند.

ضرورت پر کردن دندان

هدف از درمان پر کردن دندان این است که بافت پوسیده برداشته شود و حفره ایجاد شده با مواد مخصوص پر شود تا دندان ظاهری طبیعی و عملکردی مناسب داشته باشد. درمان پر کردن برای ترمیم دندان‌هایی انجام می‌شود که آسیب چندانی ندیده‌اند و دندانپزشک مطمئن است که مواد مخصوص استحکام لازم دندان را ایجاد می کند. لازم به ذکر است تمام دندان‌ها، چه عقب چه جلو، و تمام سطوح قابل پر کردن هستند. حتی پوسیدگی دندان جلو را می‌توان با مواد همرنگ دندان ترمیم کرد. با این درمان ساده دندان ترمیم می‌شود و از ورود و رشد باکتری ها در حفره دندان و فرسایش دندان جلوگیری می شود.

مدت زمان درمان

پر کردن هر دندان از شروع تا پایان تقریباً 15 دقیقه طول می‌کشد. مدت زمان پر کردن دندان بستگی به این دارد که بی‌حس شدن دندان چقدر طول می‌کشد.

فرایند پر کردن دندان

پر کردن دندان درمانی سریع و ساده است که طی 6 مرحله زیر انجام می‌شود:
1. دندانپزشک ناحیه اطراف دندان را با تزریق آمپول بی‌حس می‌کند تا بیمار کمترین دردی حین درمان حس نکند.
2. دندانپزشک در ابتدا دندان و ناحیه اطراف را برای ترمیم بخش آسیب‌دیده آماده می‌کند و به کمک مته تراش می‌دهد.
3. پوسیدگی یا آسیب‌دیدگی با لیزر یا هندپیس دندانپزشکی برداشته می‌شود و جرم‌گیری این ناحیه به منظور زدودن باکتری‌ها یا ذرات باقیمانده پیش از تکمیل ترمیم انجام می‌شود.
4. دندانپزشک به کمک ژل اسیدی (اچینگ) دندان را ایزوله کرده تا مواد به خوبی به دندان بچسبد. (ایزوله کردن دندان در ترمیم با کامپوزیت از آن رو بسیار مهم است که اجازه نمی‌دهد رطوبت درمان باندینگ را مختل کند.)
5. سپس دندانپزشک دندان را به وسیله ی یکی از انواع مواد کامپوزیتی پر کرده که با تابش نور خشک و سفت می‌شود.
6. در نهایت دندانپزشک دندان را پولیش می‌کند.

انواع مواد پر کننده دندان

پیشرفت‌های چشمگیر حاصل شده در دندانپزشکی مواد مختلفی را برای پر کردن دندان در اختیار دندانپزشکان و بیماران قرار داده است که متخصص بهترین نوع را با توجه به عامل‌های متعدد در نظر می‌گیرد. به خاطر داشته باشید که تمام مواد، مناسب استفاده در تمام موقعیت‌ها نیستند. دندانپزشک مناسب‌ترین ماده را با توجه به نیازها و ضرورت‌های پزشکی و تخصصی موجود تعیین می‌کند.
مواد مورد استفاده برای پر کردن شامل طلا، آمالگام(آلیاژ جیوه، نقره، مس، قلع و گاهی روی)، رزین کامپوزیتی همرنگ دندان ، سرامیک یا آینومر شیشه ای (پرسلن) و اینله اونله است.

طلا

همان طور که می‌توانید حدس بزنید، طلا گران‌ترین ماده برای پر کردن دندان است و تنها زمانی به کار برده می‌شود که استحکام بسیار بالا مد نظر باشد. ترمیم طلایی همانند ترمیم سرامیکی در لابراتوار آماده می‌شود و به افرادی پیشنهاد می‌شود که می‌خواهند پرکردگی مقاوم در برابر تغییر رنگ و خوردگی داشته باشند. طلا اجازه نمی‌دهد آب دهان، باکتری و ذرات غذا طلا در سوراخ ناشی از پوسیدگی نفوذ کنند.
همانطور که گفته شد پرکردگی طلا در لابراتوار ساخته شده و سپس با سیمان دندانپزشکی در محل حفره چسبانده می‌شود. طلا با بافت لثه سازگاری دارد و اگر به خوبی از آن مراقبت شود، بیش از 20 سال دوام خواهد داشت. طلا بهترین و مقاوم ترین ماده برای پر کردن دندان است.
از معایب استفاده از این روش می توان به هزینه ی چندین برابری این ماده نسبت به مواد دیگر ، مشخص بودن رنگ زرین این ماده در میان دندان ها و همچنین شوک گالوانیک اشاره کرد.
شوک گالوانیکی یکی از موارد نادری است که ممکن است هنگام پرکردن آمالگام یک دندان در مجاورت دندان دیگری که بوسیله طلا پر شده است در اثر ترشح بزاق دهان و تعامل بین فلزات ایجاد شود و با درد شدید برای فرد همراه باشد.

آمالگام

آمالگام احتمالاً قدیمی‌ترین ماده‌ای است که برای پر کردن دندان به کار برده می‌شود و به دلیل رنگ نقره‌ای به سادگی قابل تشخیص است. آمالگام ترکیبی از چند فلز، از قبیل نقره، جیوه و قلع است. از مزیت های این ماده می توان به دوام بالا و مقاومت در برابر ساییدگی اشاره کرد که در مقایسه با مواد دیگر ارزان‌تر است. آمالگام به دلیل رنگ تیره‌ای که دارد، برای ترمیم دندان‌های دور از دید و عقب دهان به کار برده می‌شود.
تیره شدن رنگ فلز و ایجاد برخی تغییر رنگ های دائمی که به مرور زمان در دندان ایجاد می شود، جزو معایب این ماده پرکننده می باشد. علاوه بر این برای استفاده از آمالگام باید بخش سالم دندان نیز تراشیده شود تا بتوان ماده را به خوبی به دندان چسباند. همچنین چون آمالگام از فلز ساخته می‌شود، معمولا پرکننده های کامپوزیتی را از بین می برد و احتمال بروز حساسیت به سرما و گرما را نیز به دنبال دارد.
گفته می شود درصد کمی از افراد، حدود 1٪، به جیوه موجود در ترمیم آمالگام آلرژی دارندو دچار واکنش های آلرژیک می‌شوند.

کامپوزیت

مواد کامپوزیتی همرنگ دندان از رزین آکریلیکی و ذرات شیشه مانند بسیار ریز در آزمایشگاه تولید می شوند. این ماده ظاهری شبیه به دندان طبیعی ایجاد می‌کند و در صورت استفاده از آن لازم نیست بخش سالم دندان برای چسباندن آن تراشیده شود. کامپوزیت برخلاف فلز دچار خوردگی یا تغییر رنگ نمی‌شود. چسباندن این ماده به دندان آن را مقاوم‌تر می‌کند و انتخابی مناسب برای ترمیم پوسیدگی‌های کوچک در دندان های جلو و یا قسمت های قابل مشاهده به شمار می‌آید.
اما نقطه ضعف کامپوزیت این است که برای ترمیم پوسیدگی‌های بزرگ مناسب نیست و هزینه پر کردن دندان با کامپوزیت بیشتر از آمالگام است. از این گذشته پر کردن دندان با کامپوزیت زمان بیشتری می‌برد و این ماده در برابر لک شدن با چای و قهوه آسیب‌پذیرتر است و به مرور زمان دچار ساییدگی می شود.

سرامیک یا آینومر شیشه ای

سرامیک یا آینومر شیشه ای (پرسلن) ماده‌ای است که برخلاف آمالگام یا کامپوزیت به دندان چسبانده نمی‌شود. این ماده در لابراتوار دندانپزشکی به گونه‌ای تهیه می‌شود که به خوبی پوسیدگی را پوشش دهد. از آنجایی که این ماده ظاهری شبیه به دندان طبیعی را ایجاد می‌کند، پرکردگی قابل تشخیص نخواهد بود. سرامیک به دلیل انطباق با رنگ دندان و مقاومت بالا در برابر لکه شدن طرفداران بسیاری دارد.
اما نقطه ضعف اصلی سرامیک این است که پر کردن با آن گران‌تر از پر کردن دندان با آمالگام یا کامپوزیت است و به دلیل ماهیت حجیم آن در مقایسه با پر کردن با آمالگام بخش بیشتری از دندان سالم باید تراشیده شود.

اینله و آنله (inlay & onlay)

اینله آنله راه‌حلی بین پر کردن و روکش است و زمانی به کار برده می‌شود که پر کردن کافی نباشد و برای قرار دادن روکش کشیدن یک یا چند دندان سالم ضروری باشد. اینله و آنله دوام و معمولاً ماندگاری بیشتری از پرکردگی دارد. اینله و آنله معمولاً از طلا یا سرامیک ساخته می‌شود، نوع سرامیکی به دلیل همرنگ دندان بودن برای ترمیم دندان‌های جلویی کاربرد بیشتری دارد.
در این روش از دندان‌ها قالب گرفته می‌شود تا اطمینان حاصل شود که اینله و آنله کاملاً اندازه حفره پوسیدگی است؛ بنابراین لازم است بیمار دو بار به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کند. تا زمان آماده شدن اینله و آنله از پرکردگی موقت استفاده می‌شود. اندازه بودن ترمیم در جلسه دوم، پس از تزریق بی‌حسی موضعی بررسی می‌شود.

گلاس آینومر ماده‌ای همرنگ دندان است که به راحتی به بافت دندان می‌چسبد. گلاس آینومر به آهستگی و به مرور برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در زیر و اطراف پر کردگی فلوراید آزاد می‌کند. از آنجایی که به خوبی می‌توان گلاس آینومر را همرنگ دندان تهیه کرد، این ماده ظاهری طبیعی به دست می‌دهد. با این حال گلاس آینومر برای دندان‌هایی که فشار زیادی را تحمل می‌کنند، توصیه نمی‌شود، چون به راحتی می‌شکند.

ضرورت تعویض پرکردگی

پرکردگی دندان مادام‌العمر نیست و تغییر رنگ می‌دهد. پرکردگی کامپوزیتی همرنگ دندان لک شده و به مرور زرد یا تیره می‌شود. دندان و پرکردگی آن با جویدن غذا در معرض فشارهای شدید قرار می‌گیرد. حتی اگر هیچ مشکل دیگری نیز ایجاد نشود، بعضی پرکردگی‌ها به مرور ساییده می‌شود و باید تعویض شود. چنانچه مواد داخل دندان بریزد، ترک بردارد یا سوراخ شود، دندان باید مجدداً پر شود. باکتری‌ها و ذرات غذا زیر پرکردگی ترک خورده یا سوراخ شده می‌لغزند و چون تمیز کردن زیر پرکردگی ممکن نیست، باکتری‌ها از این ذرات تغذیه می‌کنند و اسیدی را تولید می‌کنند که عامل پوسیدگی دندان است. پوسیدگی زیر پرکردگی قبل از آن که متوجه شوید گسترده می‌شود یا باعث درد می‌شود. به همین دلیل است که دندان‌های پر کرده نیز باید به طور مرتب معاینه و در صورت مشکل‌دار بودن پر کردگی مجدداً پر شود.

دوران بهبود و مراقبت پس از پر کردن دندان

دندان پس از از بین رفتن اثر بی‌حسی قدری سوزن سوزن می‌شود. تا 24 ساعت پس از پر کردن دندان از جویدن غذاهای سفت یا جویدن مستقیم با دندان پر کرده خودداری کنید. سعی کنید غذا را با سمت دیگر بجوید. اگر دندان‌های هر دو سمت را پر کرده‌اید، غذاهای نرم و مایعات میل کنید. دندان‌ها را دو بار در روز با خمیردندان فلوراید مسواک بزنید و بین دندان‌ها را یک بار در روز با نخ یا مسواک بین دندان تمیز کنید. به طور مرتب برای چک‌آپ و جرم‌گیری به دندانپزشک مراجعه کنید. چنانچه دندان‌ها مستعد پوسیدگی باشد، دندانپزشک سیلانت دندان را توصیه می‌کند تا با شیارپوشی دندان‌های آسیا از جمع شدن پلاک و پوسیدگی آنها جلوگیری شود. استفاده از دهانشویه فلوراید نیز از پوسیدگی دندان‌ها پیشگیری می‌کند.

هزینه پر کردن دندان

محل و میزان پوسیدگی دندان، هزینه پر کردن مواد، پوشش بیمه ی شما و توصیه دندانپزشک، از عواملی است که در تعیین نوع پر کردن و هزینه ی آن تاثیر گذار است.

سوالات رایج درباره پر کردن دندان

آیا دندان پرکردن درد دارد؟
عوارض پر کردن دندان چیست؟
روش های ممکن برای پر کردن دندان چیست؟
کدام روش برای پرکردن دندان بهتر است؟
کدام روش برای پر کردن دندان از نظر هزینه به صرفه تر است؟
تفاوت پر کردن به روش آمالگام و کامپوزیت چیست؟
تفاوت پر کردن به روش کامپوزیت و سرامیک چیست؟
اینله و آنله چیست؟