دوپینگ خون توسط کمیته بین المللی المپیک و دیگر سازمان های ورزشی ممنوع شده است. چرا؟ دوپینگ خون چیست و در چه افرادی مورد استفاده قرار می گیرد؟ انواع آن کدام است؟ این کار چه خطراتی را به دنبال دارد؟ در ادامه این مقاله این سوالات پاسخ داده می شوند.
منظور از دوپینگ خون چیست؟
دوپینگ خون یک روش غیرقانونی برای بهبود عملکرد ورزشی از طریق تقویت مصنوعی توانایی خون برای رساندن اکسیژن بیشتر به عضلات است.
در بسیاری از موارد، دوپینگ خون میزان هموگلوبین که یک پروتئین حامل اکسیژن در خون است را در جریان خون افزایش می دهد. بنابراین افزایش هموگلوبین اجازه می دهد تا اکسیژن بیشتری به عضلات ورزشکار برسد و به آن سوخت رسانی کند. این می تواند استقامت و عملکرد را به خصوص در رویداد های مسافت های طولانی از جمله دویدن و دوچرخه سواری، بهبود بخشد.
انواع دوپینگ خون
سه نوع دوپینگ خون که بسیار مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:
-
انتقال خون
در عمل های پزشکی، بیماران ممکن است برای جایگزینی خون از دست رفته در اثر آسیب یا جراحی، تزریق خون کنند. تزریق خون نیز به بیمارانی داده می شود که از تعداد کم گلبول های قرمز ناشی از کم خونی، نارسایی کلیه و سایر شرایط یا درمان رنج می برند.
ورزشکاران از تزریق غیرقانونی خون برای افزایش عملکرد استفاده می کنند که در دو نوع زیر از انتقال خون استفاده می کنند.- تزریق اتولوگ: این شامل تزریق خون خود ورزشکار است که کشیده شده و سپس برای استفاده بعدی ذخیره می شود.
- تزریق همولوگ: در این نوع تزریق ، ورزشکاران از خون شخص دیگری با همان گروه خونی استفاده می کنند.
-
تزریق اریتروپویتین (EPO)
تزریق EPO هورمونی است که توسط کلیه تولید می شود و تولید گلبول های قرمز بدن را تنظیم می کند.
در عمل های پزشکی، تزریق EPO برای تحریک تولید گلبول های قرمز انجام می شود. به عنوان مثال، یک EPO مصنوعی می تواند برای درمان بیماران مبتلا به کم خونی مربوط به بیماری مزمن یا مرحله نهایی کلیه استفاده شود.
ورزشکارانی که از EPO استفاده می کنند، این کار را برای تشویق بدن خود برای تولید بیشتر از حد معمول گلبول های قرمز برای افزایش عملکرد انجام می دهند. -
تزریق حامل های اکسیژن مصنوعی
حامل های اکسیژن مصنوعی مواد شیمیایی هستند که توانایی حمل اکسیژن را دارند. دو مثال عبارتند از:
-
HBOCs (حامل های اکسیژن مبتنی بر هموگلوبین)
-
PFC (پرفلوروکربن)
حامل های اکسیژن مصنوعی به عنوان درمان اورژانسی، از داروهای پزشکی قانونی استفاده می کنند و هنگامی که بیمار نیاز به تزریق خون دارد استفاده می شوند، اما: - خون انسان در دسترس نیست.
- احتمال عفونت خون زیاد است.
- زمان کافی برای یافتن مطابقت مناسب گروه خونی وجود ندارد.
ورزشکاران از حامل های اکسیژن مصنوعی برای دستیابی به همان اثرات افزایش دهنده عملکرد سایر انواع دوپینگ خون استفاده می کنند، یعنی افزایش اکسیژن در خون که به سوختن ماهیچه ها کمک می کند.
آزمایشات دوپینگ خون
آزمایشاتی برای تشخیص برخی از انواع دوپینگ خون وجود دارند. جالب است که بدانید تمام دوپینگ های خون به کمک آزمایش مشخص نمی شوند. خلاصه ای از آزمایش انواع مختلف دوپینگ خون عبارتند از:
- در حال حاضر تزریق اتولوگ، هیچ آزمایشی برای تشخیص مستقیم ندارد. در عوض، از روش های غیر مستقیم استفاده می شود. یک روش غیر مستقیم شامل مقایسه مشخصات خونی ورزشکار در زمان آزمایش با نمونه های خونی جمع آوری شده در زمان های قبلی است. تفاوت های قابل توجه بین این دو نشان دهنده دوپینگ احتمالی خون است. این روش که با نام گذرنامه ورزشکار شناخته می شود، توسط آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA) تأیید شده است.
- دوپینگ خون از طریق تزریق همولوگ را می توان با آزمایش تشخیص داد. این آزمایش ها در بازی های المپیک تابستانی 2004 در آتن یونان مورد استفاده قرار گرفتند.
- آزمایش خون و ادرار می تواند وجود EPO مصنوعی را تشخیص دهد. اما EPO برای مدت بسیار کوتاهی در بدن باقی می ماند، در حالی که اثرات آن بسیار طولانی تر است. روش های آزمایشی اضافی با هدف تشخیص اشکال جدید EPO در حال حاضر در حال تحقیق می باشند.
- برای تشخیص حامل های اکسیژن مصنوعی، آزمایشی در دسترس است که آن ها را در خون تشخیص دهد که اولین بار در سال 2004 استفاده شد.
خطرات دوپینگ خون
بعد از دوپینگ کردن خون با افزایش تعداد گلبول های قرمز، باعث غلیظ شدن خون می شود. این ضخیم شدن، قلب را مجبور می کند تا برای پمپاژ خون در سراسر بدن بیشتر از حد معمول کار کند. در نتیجه دوپینگ خون خطر موارد زیر را افزایش می دهد:
-
لخته شدن خون
-
حمله قلبی
-
سکته مغزی
تخمین زده می شود که 20 دوچرخه سوار اروپایی در نتیجه دوپینگ خون به دلایل بیان شده، در 25 سال گذشته جان خود را از دست داده اند.
دوپینگ خون از طریق تزریق خون خطرات بیشتری را به همراه دارد. خون آلوده می تواند بیماری های عفونی زیر را به همراه داشته باشد: -
HIV
-
هپاتیت B
-
هپاتیتC
با گذشت زمان، انتقال مکرر خون می تواند باعث تجمع خطرناک آهن در بدن شود. خون ذخیره نشده و تزریق نادرست می تواند باعث آسیب حاد ریه و عفونت باکتریایی شود.
انتقال خون همچنین دارای عوارض جانبی بالقوه ای از قبیل: -
عکس العمل های آلرژیتیک
-
تب
-
بیماری های پوستی مانند کهیر
خطرات تزریق EPO شامل موارد زیر است: -
هایپرکالمی (افزایش بالقوه خطرناک سطح پتاسیم پلاسما در بدن)
-
فشار خون بالا
- علائم خفیف شبیه آنفولانزا